Z archiwum IPN - III Wileńska Brygada NZW (2010) (27m49s).rmvb
 | Z archiwum IPN - III Wileńska Brygada NZW (2010) (27m49s).rmvb
Rozmiar 70,8 MB |
Jest to filmowy dokument o działalności III Wileńskiej Brygady NZW, istniejącej w latach 1945–1946 r., największego oddziału partyzanckiego NZW na Białostocczyźnie, którego dowódcą był kpt. Romuald Rajs „Bury”. Brygada powstała po rozwiązaniu V Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, w której kpt. Rajs był dowódcą II szwadronu. Po tym fakcie „Bury” nawiązał kontakt z Okręgiem Białystok NZW i został mianowany szefem PAS. Kadrę brygady tworzyli w większości żołnierze pochodzący z Wileńszczyzny. Brygada prowadziła znaczną aktywność bojową. Na swoim koncie, poza akcjami na posterunki MO, miała kilka potyczek z grupami operacyjnymi. Poważnym ciosem dla brygady było starcie z wojskami KBW w dniu 30 kwietnia 1946 r. W wyniku walk poległo 25 jej żołnierzy, a 12 dostało się do niewoli. Ostatecznie we wrześniu 1946 r. brygada została zdemobilizowana. Dopiero w końcu 1948 r. UB zatrzymało dowódcę – Romualda Rajsa i jego zastępcę por. Kazimierza Chmielowskiego „Rekina”. Proces przed WSR w Białymstoku zakończył się ostatecznie wymierzeniem kary śmierci. Cień na działalność brygady rzuca fakt, że pośród wielu akcji wymierzonych w aparat terroru oddział w lutym 1946 r. przeprowadził pacyfikację wsi białoruskich.
Jako komentatorzy występują historycy: dr Sławomir Poleszak (IPN O/Lublin) oraz Piotr Łapiński (IPN O/Białystok).
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2010. Czas: 27.51 min.
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.pltabl.keep.pl